Lev Tolstoi, văn hào Nga sống tại điền trang Yasnaia Poliana hầu như gần suốt cuộc đời mình, sáng tác tại đây các tác phẩm quan trọng nhất, rời khỏi nơi đây vào ngày 10 tháng 12 năm 1910 để vài ngày sau đã vĩnh biệt cõi đời trên chiếc giường xa lạ tại nhà ga Aspapovo, trấn Lipesky. Ông đã được mai táng bên sườn dốc đổ thoải xuống một khe suối- nơi thuở xa xưa cậu bé Tolstoi cùng đám trẻ con trong làng thường chơi trò “đi tìm nhánh thông xanh” mang lại hạnh phúc cho mọi người trên trái đất.


ĐIỀN TRANG YASNAIA  POLIANA VẮNG BÓNG TOLSTOI 

TÔ HOÀNG
( Theo báo Nga “Nhân chúng và Sự Kiện")       
    
…Sau khi nhà văn mất cho tới năm 1919, chủ nhân của khu trang trại này là bà vợ ông- Sophia Andreievna. Bà để mắt không cho một ai bước vào phòng ngủ, phòng làm việc của nhà văn; đảm trách công việc sắp xếp những văn bản lưu trữ ông chồng để lại. Có một thực tế dư luận thời đó quy trách nhiệm vì bà mà Tolstoi bỏ nhà ra đi và chết không người thân thích-điều này khiến bà Sophia Andreievna bị thương tổn nặng. Ngày 29 tháng 12 năm 1910 bà ghi trong nhật ký những dòng như sau: “ Một nỗi buồn sâu sa, nỗi cắn dứt lương tâm, tình trạng suy sụp, lòng xót thương ông chồng đã mất ..Tất cả khiến tôi không thể nào sống nổi trên cõi đời này thêm ngày nào nữa…”.
            Vào năm 1911, đã hai lần bà Sophia Andreievna gửi thư cho Sa Hoàng Nikolai II xin trao lại khu điền trang Yasnaia Poliana để nhà nước quản lý nhưng đều bị khước từ. Vào những năm cuối đời Lev Tolstoi đã lên tiếng gay gắt chống lại chính thống giáo, chế độ chuyên quyền và mọi hình thức bạo lực đối với người dân thường. Bởi lẽ đó nhà cầm quyền coi ông như một nhân vật nguy hiểm cho trật tự xã hội; mặt khác lại làm ra vẻ như không có ông trên cõi đời này. Chằng bao lâu sau một biện pháp dung hòa ra đời: Nhà nước cấp cho bà Sophia Andreievna một khoản tiền để bà trông coi khu điền trang. Trợ giúp thêm cho bà có hai người con lớn của văn hào là Sergei và Aleksandr.
CÁCH MẠNG THÁNG 10 VÀ TOLSTOI
            Trong năm 1917 một nguy cơ treo lơ lửng trên khu điền trang: Trong cả nước Nga người ta đập phá, thiêu hủy các khu trang trại quý tộc. Chính phủ Xô Viết lâm thời đã tổ chức những đội canh gác để bảo vể khu điền trang, nhưng chẳng bao lâu sau tất cả cũng thành tan hoang. Điều đáng nói là những người nông dân ở Yasnaia Poliana-vốn rất yêu mến, kính trọng Lev Tolsoi không hề nhúng tay vào việc hủy hoại này. Vào năm 1919 bà Sophia Andreievna mất, công việc trông coi khu điền trang thuộc về người con gái của hai ông bà- Aleksandra Lvovna.
            Cũng trong năm 1919, khu điền trang được trao chứng chỉ ghi rõ nơi này “ mang giá trị văn hóa, lịch sử và là tài sản của quốc gia trong sự bảo quản của nhà nước”. Vào năm 1921, sau nhiều đơn từ khiếu nại của bà con gái nhà văn, khu điền trang Yasnaia Poliana được biến thành Viện bảo tàng.
            Tuy luận thuyết không chống cái ác bằng bạo lực của Tolstoi hoàn toàn xa lạ với chính quyền Xô Viết, nhưng hình ảnh của nhà văn vẫn được đề cao trên mọi phương tiện tuyên truyền ở nước Nga thời bấy giờ như một người chiến sỹ đấu tranh không biết mệt mỏi cho tự do của người nông dân và thợ thuyền. Vì lý do này Bảo tàng Tolstoi cũng nhận được khoản chu cấp tài chính đáng kể từ phía nhà nước Công Nông. Từ năm 1925 đến năm 1927 khu điền trang được trùng tu, sang sửa nhiều lần. Vào dịp kỷ niệm trọng thể 100 năm ngày sinh của Lev Tolstoi,Bộ trưởng Bộ giáo dục Xô Viết Anatoli Lunatsacsky,cùng hai nhà văn Stefan Zweig và Bernhard Kellerman đã về Yasnaia Poliana tham dự buổi lễ.
            Số phận của bà con gái Lev Tolstoi- Aleksandra Lvobna chứa đầy bi kịch: Năm 1920 bà bị Cơ quan an ninh Xô viết bỏ tù 3 năm vì tham dự vào “ Vụ Trung tâm Nhà máy dệt”. Nhờ những lá đơn minh oan của nông dân ở Yasnaia Poliana, vào năm 1921 bà được ra khỏi nhà tù để trở về sống tại khuđiền trang và trở thành người trông coi khu Điền trang-Bảo tàng Tolstoi ở đây. . Nhưng từ năm 1924 trên báo chí lại xuất hiện những bài viết buộc tội bà có những biện pháp không đúng trong việc trông coi Bảo tàng khiến tới năm 1929 bà buộc phải rời nước Nga, sang sống ban đầu tại Nhật, sau đó chuyển qua Mỹ và sống tại nước này cho đến ngày bà từ giã cõi đời vào năm 1979.
YASNAIA POLIANA TRONG THỜI GIAN BỌN PHÁT XÍT ĐỨC CHIẾM ĐÓNG.
            Vào năm 1941, Yasnaia Poliana bị những đạo quân phát xít Đức chiếm đóng. Hai tuần lễ trước khi quân Đức đến những hiện vật quý giá nhất ở Bảo tàng Tolstoi đã được chuyên chở tới Tomsk trong 110 thùng gỗ lớn. Công lao này phần nhiều nhờ bà Sophia Andreevna Tolstoi-Esenhin, cháu gái của nhà văn, bà vợ góa của thi sỹ Nga nổi tiếng Sergei Esenhin.
            Khu Điền trang-Bảo tàng bị hủy hoại nặng trong 47 ngày chiếm đóng của các đơn vị lính phát xít Đức. Về điều này P.A Belov đã kể lại trong cuốn sách “ Moskva” ở sau lưng chúng ta “ như sau: “Các chiến sỹ của Sư đoàn bộ binh số 217 thuộc Quân đoàn 50 đã giải phóng Yasnaia Poliana khỏi bọn phát xít. Những người lính trịnh sát là những người đầu tiên đã đột nhập vào Điền trang - Bảo tàng của Lev Tolstoi. Trở về với nỗi uất nghẹn anh em đã kể lại, bọn lính Hitler đã hủy hoại những kỷ niệm về văn hào như thế nào. Chúng tháo từ trên tường xuống những bức ảnh hiếm hoi của Tolstoi để mang đi theo. Tướng Đức Guderian đã đến thăm Điền trang-Bảo tàng.Một trong số sỹ quan của gã đã lấy một số hiện vật quý hiếm ở đây tặng cho viên tướng này như “ những vật kỷ niệm”. Những tên lính Đức trú ngụ tại điền trang đã đốt lò sưởng bằng bàn ghế, những bức tranh quý, những cuốn sách trong thư viện của văn hào. Những người trông coi Bảo tàng bảo chúng hãy đốt lò sưởi bằng củi chất đầy ngoài sân, nhưng những tên lính Đức cười ngạo nghễ nói rằng chúng không cần củi, chúng muốn đốt lửa sưởi bằng tất cả những gì có liên quan tới Tolstoi của người Nga. Bọn lính phát xít còn làm vấy bẩn ngôi mộ của văn hào, nơi khách thập phương trên thế giới vẫn ghé thăm”. Trước khi rút lui, bọn phát xít Đức đã châm lửa thiêu đốt dinh cơ chính trong điền trang nhưng đám cháy đã được dập tắt kịp thời.
CÔNG CUỘC TRÙNG TU
            Ngay sau khi bọn Đức rút đi, Khu Điền trang-Bảo tàng đã được bắt tay trùng tu. Công việc này hoàn thành vào tháng 5 năm 1942. Tháng 5 năm 1945, sau ngày chiến tranh kế thúc những hiện vật được chở đi cất dấu ở Tomsk đã trở về vị trí cũ của mình.Cũng ngay từ năm này Nhikolai  Pavlovst Puzin được chỉ định là người trông coi chính Khu Điền trang-Bảo tàng.Con người này đã cống hiến hơn 60 năm của cuộc đời mình trong việc trông coi, gìn giữ khu Điền trang-Bảo tàng; đã đóng góp công sức, trí tuệ lớn lao cho việc làm Khu Điền trang-Bảo tàng được lưu giữ như những gì chúng ta thấy ngày hôm nay.
Vào đầu năm 1950 đã diễn ra một lần trùng tu kỹ càng, công phu nữa ngôi nhà chính, khu vườn táo bị rụi chết trong năm 1939-1940, xây dựng lại khu nhà bếp, nhà kho, dẫy chuồng ngựa, khu nhà dành cho gia nhân..Vào năm 1953 Yasnaia Poliana tách khỏi hệ thống bảo tàng của thành phố Moskva để trở thành một chỉnh thể độc lập.
Cũng trong những năm tháng ấy diễn ra những cuộc kiểm kê, gắn thư tịch kỹ càng, cẩn trọng cho mọi hiện vật. Người ta ghi chép lại cẩn thận kích cỡ, khuôn khổ, chất liệu..của từng hiện vật. Yasnaia Poliana trở thành một trung tâm nghiên cứu về cuộc sống và sự nghiệp sáng tác của văn hào. Từ năm 1950, trên thế giới đã xuất hiện thường xuyên những tập sách, những tờ tạp chí giới thiệu và hướng dẫn khách du lịch tới thăm nơi này.
Vào dịp kỷ niệm 150 năm ngày sinh nhật của Lev Tolstoi, khu Điền trang-Bảo tàng đã được tặng thưởng Huân chương LeNin. Hiện nay khu Điền trang-Bảo tàng Lev Tolstoi có thêm một số chi nhánh: Trung tâm nghiên cứu văn hóa-khoa học ở Tula; quần thể khách sạn dành cho khách tham quan, quán cà phê, vườn trẻ, Trung tâm văn hóa của làng Yasnaia Poliana, Bảo tàng địa phương học… Tại Yasnaia Poliana và Tula hàng năm vào ngày sinh của Lev Tolstoi có diễn ra Tuần lễ đọc sách Tolstoi.