Xét theo họ tên, nhà văn Đức này thuộc
nhóm người Praha ( Séc), nhưng gốc gác ông là người Do Thái. Franz Kafka, tên
tuổi của ông đồng nghĩa với hai chữ Phi lý. Tuy nhiên nhiều nhà nghiên cứu văn
học vẫn coi các tác phẩm của ông là hiện tượng phản biện sự thật của thời đại.Những
tình tiết, những cốt chuyện trong tác phẩm của ông thì mọi người đã quá rành.Nhưng
thử hỏi thiên hạ mấy ai biết tới những mối tình của nhà văn này? Chính ở mảng
riêng tư ấy càng minh chứng một cách hùng hồn thuyết phi lý mà ông đeo đẳng. Vậy
trong cuộc đời thực, Franz Kafka đã yêu ai?
KAFKA MẤY LẦN BỊ TUYÊN ÁN TÌNH?
TÔ HOÀNG
Vào
mỗi dịp tháng Tám trong 2 năm 1905 và 1906 Kafka thường tới nghỉ dưỡng ở một
nơi đẹp mê hồn thuộc vùng Siledi, nước Áo. Về kỳ nghỉ phép này ít người biết tới.
Nhưng 2 năm ấy chính là thời kỳ diễn ra những mối quan hệ tình cảm khá đáng kể
của nhà văn.
Sau
này trong thư từ và trong tác phẩm “Nhật ký” của mình, Franz Kafka đã nhắc tới
mà không dấu diếm những chữ đầu tên của một phụ nữ bí ẩn. Các nhà nghiên cứu
văn học chỉ biết người đàn bà kia khá nhiều tuổi so với Franz. Một người bạn của
nhà văn tên là Max Brod kể lại ông ta đã nhận được từ nơi an dưỡng của Franz một
bức bưu ảnh với nét chữ phụ nữ ghi như sau: “Đây là khu rừng mà ở trong rừng bạn
có thể trở thành người hạnh phúc. Hãy tới đây với chúng tôi!”. Phía dưới là một
chữ ký không rành rõ.
Bảy
năm sau, trong một khu an dưỡng khác, Kafka gặp gỡ một cô gái trẻ hơn ông nhiều.
Kể từ ngày đó hai người gắn bó với nhau trong mối thân giao thật sự trong sáng
nếu so với cách cánh đàn ông sử sự thường tình đối với phụ nữ. Dường như với sự
mẫn cảm đặc biệt, ông không muốn sọc bàn tay thô bạo đụng chạm tới những gì
thiêng liêng trong trái tim của cả hai người. Cho dù thiên hạ cứ mê say, cuốn
hút bởi những câu chuyện tình do nhà văn sáng tạo nên với khả năng quyến rũ đặc
biệt từ phái yếu.
Người
tình đầu của Kafka, như chúng ta đều biết là một cô gái thành Vienna có tên là
Hedwig Therese Weiler. Với cô gái trẻ hơn ông 5 tuổi này, Franz làm quen vào
mùa hè năm 1907 tại Triesch, (bây giờ là thành phố Trest thuộc nước Cộng hòa
Séc ). Vào thời điểm ấy, Therese Weiler, 19 tuổi, đang theo đuổi môn triết học
tại Vienna và cùng với cô bạn gái Agata nghỉ hè tại nhà bà của cô.Nhà văn nhớ
rõ hai cô gái trẻ-những thành viên xã hội-dân chủ bốc lửa này đã “ca” đến khản
giọng những tư tưởng mà họ đang theo đổi đuổi để đối lập lại với chủ nghĩa giáo
điều và những gì mà thiên hạ đang bị ám ảnh. Và chả bao lâu sau Franz đã bị
Therese, cô gái dáng vẻ mảnh dẻ, eo nhỏ, mũi ngắn hớp hồn. Sau đó là dòng thư từ
của hai người sôi réo lên trên đường thư giữa Praha và Vienna.Tiếp tới, khi thì
Franz tìm ra cớ để tới Vienna; khi thì Therese tìm cách tới Praha.Franz giúp
Therese hoàn tất bài vớ của cô mỗi lần cô tới Praha.Vào đầu năm 1909, giữa hai
người xẩy ra chuyện xích mích.Nguyên nhân vì sao ư, đến nay cũng chưa rõ, nhưng
Therese yêu cầu Franz trả lại số thư từ cô đã viết cho anh. Lần cuối cùng Franz
viết thư cho Therese là vào tháng 4 năm 1909. Lá thư vẫn giữ nguyên sự dịu
dàng, thân ái, nhưng Franz không còn gọi Therese bằng tiếng “Em” trìu mến nữa.
Đến
năm 1912 đột nhiên Franz có ý định lấy vợ. Không thể dấu nổi Franz đi tới quyết
định này là do tác động của Max Brod, bạn nhà văn-một người bị thắt buộc bởi một
quan niệm lạ, bạn mà có vợ rồi không còn là bạn nữa. Như sau này Franz viết
trong truyện “Dos Urteil “ (Tuyên án)
Ngày
13 tháng 8 năm 1912, gần 9 giờ tối Franz đến nhà cha mẹ của Max Brod. Vào thời
điểm ấy ở đó đã có 1 vị khách khác là cô gái Felice Bauer, 24 tuổi mới từ
Berlin tới. Một tuần lễ sau Franz ghi lại trong “ Nhật ký”, rằng thoạt đầu anh
nghĩ cô gái kia là người hầu gái trong gia đình.Anh không một chút để ý đến cô
ta, thậm chí không muốn trò chuyện. Franz phác họa “ chân dung” cô gái như sau:
“ Hai lưỡng quyền khá cao, càng như lột rõ vẻ không chút biểu cảm trên khuôn mặt.
Áo mở cổ, trễ nải. Ăn vận thoạt nhìn có vẻ suồng sã, sau không phải như thế.
Mũi gãy, tóc vàng, vẻ khó gần, cằm phẳng”.
Đọc
những dòng trên thật khó hình dung nổi chỉ hai ngày sau Franz đã mê mẩn cô gái
này. Nhưng vì Franz là người luôn luôn đối lập tình yêu với tình dục nên vẻ ít
hấp dẫn của Felice lại hoàn toàn là cần thiết đối với một người vợ tương lai.Về
cô gái này chúng ta chỉ được biết qua thư từ của Franz. Nữ tiểu thư Felice xuất
thân từ một gia đình thương gia tầm tầm gốc Do Thái, quê ở Áo nhưng đã định cư
tại Berlin. Felice là nhân viên tốc ký tại một cơ sở sản xuất đĩa hát. Tiểu thư
học ngôn ngữ Hy La và điều khiến Franz càng vui hơn vì nàng theo chủ nghĩa phục
hồi Do Thái.Cũng nói thêm anh rể của Max Brod là bà con của Felice, vì thế tiểu
thư mới tới gia đình Brod.
Tiêp
nối giữa Franz và Felice là những cuộc trao đổi thư từ. Franz biết rõ mình viết
tốt hơn nói nên bắt đầu viết thư cho cô gái mỗi ngày; sau đó là vài bức thư
trong một ngày cho tận đến lúc tự ông hiểu rằng làm như vậy là không nên nữa.Thư
từ không phải là những thông tin ngắn gọn mà là những giãi bày lê thê.Đương
nhiên phong cách nhiều lời như vậy tuyệt nhiên không thể coi là nét điển hình của
văn phong Kafka trong tác phẩm “Những bức thư gửi Felice”.
Có
một lần Felice gửi cho Franz bức ảnh khi cô còn là một bé gái.” Anh đã trải qua
cảm xúc lạ lùng trước bức ảnh mới em gửi cho anh- Franz viết cho Felice- Em bé
gái này hết sức gần gụi đối với anh khiến anh có thể bộc bạch với cô bé mọi điều,rằng
anh càng thấy kính trọng những người đàn bà hơn nữa…Nếu giả như trong cuộc đời
thật anh phải lựa chọn giữa cô bé ấy và em; có lẽ anh sẽ không phải suy nghĩ gì
lâu; không, anh không phải suy nghĩ nữa mà lao bổ về phía cô bé”.
Dịp Lễ Giáng sinh năm ấy Franz không tới
Berlin gặp người yêu.Ông viện cớ cần phải ở lại Praha để viết.Nhưng mọi điều vẫn
đang mù mờ trong ông. Vào thời gian ấy Franz không viết một truyện ngắn nào như
đã nói với Filice.Không một truyện nào cả ! Có một lần Franz chợt nhận ra rằng
nếu cộng lại tất cả số thời gian ông đã dùng vào việc trao đổi thư từ với
Filice, ông sẽ có thể đến thăm Felice ở
Berlin nhiều lần. Sau đó Franz còn nghĩ thêm, nếu hai người ở bên nhau rồi, biết
bao chuyện họ sẽ không cần trao đổi bằng giấy mực nữa…
Rồi Tuần lễ Thánh năm 1913 xích lại gần.
Sau một thời gian dài lưỡng lự, cuối cùng Franz cũng quyết định lên tầu. Franz
và Felice ở bên nhau không lâu: hai người dạo chơi trong công viên, sắm vai như
những người tình, khắc tên lồng lên cây..Có lẽ cũng đã đủ thời gian để hai người
ôm hôn nhau, hẹn nhau về lần gặp mặt sắp tới tại Troisa.Nhưng việc tỏ lời cầu
hôn với Felice thì nhất định Franz phải thực hiện trên giấy!
Nhưng thời điểm giành cho cuộc hẹn hò mới
đã không xẩy ra. Tại Troisa, Felice bận dự đám ăn hỏi của người anh trai. Hai
người phải chầy chật lắm mới gặp nhau được một lần nữa. Sau lần gặp thứ ba này
Felice ít viết thư cho Franz hơn. Franz cũng viện cớ sức khỏe không tốt và nhiều
lý do khác để thưa thớt thư từ với Felice. Và ngày 28 tháng 5 ông viết một lá
thư cho Felice như ngầm báo cho cô biết từ nay giữa hai người sẽ chấm dứt chuyện
trao đổi thư từ.
Nhưng đột nhiên vào ngày 16 tháng 6
Franz bỗng lên tiếng cầu hôn với cô gái. Felice đồng ý liền.Ngay lập tức Fanz
ngồi vào bàn bên cuốn “Nhật ký” tựa như đã bị bỏ quên khá lâu: “ Vì cuộc sống của
con người Lửa và Nước vẫn cần ở bên nhau. Cuộc đời có thể trở nên khổ hạnh, khổ
hạnh hơn nữa vẫn hơn là sự độc thân.Chính vì lẽ đó tôi chỉ còn một lối thoát
duy nhất là lấy vợ. Còn không biết đối với nàng thì sao?”. Những suy ngẫm ấy đã
được Franz thể hiện trong truyện “Das Urteil” (Tuyên án )”.Nguyên nhân của cơn
khủng hoảng xẩy ra giữa các nhân vật chính là từ phía cô người yêu của chàng
trai. Liệu có phải bằng vũ khí của mình, cô gái đã giêt chết chàng trai ?
Đám ăn hỏi giữa hai người đã được công bố,
nhưng không hiểu vì duyên do gì Franz cứ trần chừ kéo dài thời gian làm đám cưới.
Qua đi đúng một năm tròn, lại trao đổi thư, thêm 4 tháng nữa thì quan hệ giữa
Franz và Felice chấm dức hoàn toàn.
Các nhà nghiên cứu sáng tác và cuộc đời
của Franz Kafka đều gặp nhau ở một điểm: Franz không chỉ yêu một Felice bằng
xương bằng thịt mà còn yêu chính cái tình yêu của anh-một tình yêu được trí tưởng
tượng của nhà văn vẽ ra qua những ảo ảnh hư thực. Và như cách Franz tự biểu đạt,
cái tình yêu mang tên là Franz kia cũng là sự móc nối giữa một sinh thể đã chết
với một sinh thể đang sống.