Nhóm tác giả
và Hội thủy lợi
TP HCM vừa tổ
chức giới thiệu và
phát hành cuốn sách
Lịch sử Thủy lợi
Việt Nam dày 532
trang do nhà xuất bản Thời đại ấn hành. Tác giả
chính kiêm chủ biên công trình trên là Phan Khánh, Kỹ sư cao cấp cùng
2 đồng tác giả
là Tiến sỹ khoa học- Anh hùng lao động Nguyễn
Ân Niên và Kỹ sư cao cấp Nguyễn
Ty Niên. Họ đều
là những cán bộ
ngành thủy lợi tại thế đã
nghỉ hưu, có nhiều
công hiến và từng giữ
nhiều chức vụ quan
trọng trong các cơ quan ngành Thủy
Lợi cả trong 2
thời kỳ trước năm
1975 và sau năm
1975. Đây là cuốn
lịch sử đầu tiên
do cá nhân biên
soạn và phát hành,
nó cũng chẳng là
lề trái, cũng chẳng
là lề phải mà
chỉ là sự thật,
trong đó ghi lại
trung thực cả thành
công lẫn thất bại,
cả cao thượng lẫn
yếu hèn của một
số chính khách là
vua quan triều Nguyễn,
chính quyền Việt Nam
dân chủ cộng hòa
và Cộng hòa xã
hội chủ nghĩa Việt
Nam.
NHIỀU KHUẤT LẤP ĐƯỢC PHƠI BÀY TRONG
“LỊCH SỬ THỦY LỢI
VIỆT NAM”
QUANG NGỌC
Trước hết nói
về tác giả chính
đồng thời là chủ
biên. Kỹ sư cao
cấp Phan Khánh nguyên
là phó trưởng phòng
Kế hoạch tổng hợp
của Bộ Thủy lợi
(cũ), người chuyên trách
công tác thẩm định
các dự án và
lập hồ sơ trình
duyệt các công trình
do bộ này quản
lý được bộ trưởng
Nguyễn Thanh Bình điều
sang làm phó phòng
Tư liệu lịch sử
và năm 1981 đã
là chủ biên và
xuất bản cuốn “sơ
thảo lịch sử thủy
lợi Việt Nam tập
1” nhưng cũng năm
đó ông Nguyễn Thanh
Bình chuyển công tác
khác và một vị
lãnh đạo Bộ cho
gọi Phan Khánh bảo
“Đã lỡ xuất bản
tập 1 chế độ
cũ thì được, còn
tập 2 thì tôi
cấm. Vì anh không
phải là đảng viên
nên không đủ tư
cách nghiên cứu lịch
sử thủy lợi do
đảng lãnh đạo”.
(Trang 518). Phòng tư
liệu lịch sử bị
giải thể, Phan Khánh
được điều về phòng
lưu trữ rồi sang
Vụ xây dựng cơ
bản nhưng vẫn âm
thầm theo đuổi công
việc mà mình đam
mê.
Những tư liệu
lịch sử do Phan
Khánh biên dịch được
từ tàng thư cổ,
đến thời Pháp và
thời hiện đại phác thảo
nên truyền thống trị
thủy, thủy nông cực
nhọc của dân tộc
Việt. Hãy nghe lời
của 2 nhà lập
quốc cách nhau 140
năm. “các ngươi dẫu
ngày nay khó nhọc
mà thực có lợi
muôn đời. Vậy nên
bảo nhau đừng ngại
khó nhọc, quan quân
hãy cố gắng” (dụ
vua Gia Long khi
đào kinh Vĩnh tế
– An Giang, Trang 143);
“bây giờ chịu khó
phấn đấu trong mấy
tháng, sau này sẽ
hưởng hạnh phúc lâu
dài hàng trăm năm”
(Phát biểu của Hồ
Chí Minh tại công
trường Bắc Hưng Hải,
Trang 283).
Lịch sử thủy
lợi Việt nam cũng
vẽ nên một chân
dung về triều Nguyễn
khác xa với chân
dung “cõng rắn cắn
gà nhà” mà chúng
ta từng được học.
Năm 1803, khi vừa
lên ngôi vua Gia
Long đã tuần du,
vét kho chi 80.400
quan tiền cho việc
tu bổ và đắp
thêm 7 đoạn đê
mới ở Bắc thành
(trang 103), xuống chiếu
“trưng cầu dân ý”
về việc nên đắp
đê hay bỏ đê.
Minh Mệnh quyết liệt
hơn, năm 1827 đã
mở cùng lúc 28
đại công trường đắp
đê ở 4 trấn
– Sơn Tây, Sơn Nam,
Bắc Ninh, Nam Định
(trang 106). Tuy rất
cố gắng nhưng bi
kịch “càng đắp đê
càng vỡ đê' khiến
cho Tự Đức hoang
mang và một lại
xuống chiếu “trưng cầu
dân ý” về việc
nên bỏ hay giữ
đê “Việc đê điều
Bắc kỳ rất lợi
hại đến dân … Nay
truyền lệnh phải khám xét kỹ, nên đắp, nên thôi, lợi hại thế nào, phải tận
tâm trù tính rồi tâu lên để trẫm định đoạt” (trang 127). Nhà Nguyễn là triều đại
đắp nhiều đê, đào nhiều kinh nhất, bằng tổng khối lượng của tất cả các triều đại
trước cộng lại.
Nhờ có Phan Khánh biên dịch từ đống tài liệu của Pháp để lại
mà chúng ta mới biết người Pháp từng ngây ngô khi cho đắp đê bịt sông Đuống, từng
thất bại trong đập thoát lũ sông Đáy, từng thu lợi cực lớn khi chỉ đầu tư 54 triệu Franc cho việc đào kinh ở ĐBSCL
nhưng đã bán được 235 triệu Franc
tiền đất cho các điền chủ, ngoài ra còn thu được 7 triệu Franc/năm tiền thuế
xuất khẩu gạo, liên tục trong 54 năm. Cũng qua đây mà chúng ta biết thêm nguyên
căn của quyết định số 1821/QĐ-TTg ngày
7/10/2014 xóa bỏ khu chậm lũ Vân Cốc vô tích sự, công trình tốn kém
hàng chục nghìn tỷ đồng mà trước đây người Pháp từng nghiên cứu và kết luận
không khả thi.
Cũng qua các tư liệu lịch sử mà cảm
nhận đầy đủ hơn mức độ kỳ vĩ của chiến tích “trị thủy tận gốc sông Hồng” bằng
việc xây đập Hòa Bình, Sơn La, Lai Châu và qua đây mới biết thêm một kiến trúc
sư Huỳnh Tấn Phát tài ba nhưng có lập trường không vững vàng khi vận động BCT
(Trang 365) thông qua phương án xây dựng nhà máy phát điện trong lòng núi đá
làm thiệt hại 45 tỷ Kwh điện do thời gian thi công kéo dài thêm 6 năm, tăng vốn
đầu tư lên 50%, trả thêm 2 triệu rub thiết kế phí và giảm tuổi thọ máy móc.
Không chỉ biết thêm KTS Huỳnh Tấn Phát,
mà còn biết thêm một bộ trưởng Nguyễn Cảnh Dinh nhu nhược khi đường đường là
trung ủy, đại biểu Quốc Hội nhưng lại là người biết sau cùng và cũng không có ý
kiến gì khi Thủ tướng Võ Văn Kiệt bất ngờ đề nghị Quốc Hội khóa VII cho sát
nhập Bộ Thủy Lợi vào Bộ Nông nghiệp, công nghiệp thực phẩm (trang 440)
Lịch sử thủy lợi Việt Nam cũng nhắc lại
sai lầm “ 3 chính” khi Trung Ương Đảng ra Nghị quyết thực hiện theo lời khuyên
của bà Tiền Chính Anh, thứ trưởng Bộ Thủy Lợi Trung Quốc, mà hậu quả là trong
báo cáo tổng kết của Bộ Thủy Lợi ghi “đào được 117.594 ao, giếng; tát nước:
4.270.000 công; ghánh được 13.037.740 ghánh nước” (trang 290), khiến cho tất cả
các kỹ sư, trung cấp kỹ thuật của cả ngành đều biến thành dân công.
Còn rất nhiều tư liệu hữu ích khác như
vụ án đê Nhật Tân không có bị can, sự thật của thoát lũ ra biển Tây … điều mà
chúng ta không đọc được trong các sách sử quốc doanh.
Có thể mua cuốn sách này tại: Hội KH
Thủy lợi TP HCM, 1091 Trần Hưng Đạo, Quận 5, ĐT tác giả Phan Khánh:
01683364217.
